Lịch sử Nhật Bản: Khái quát sự biến chuyển qua các thời kỳ

Lịch sử hình thành và phát triển đất nước mặt trời mọc luôn là đề tài khai thác của nhiều nhà nghiên cứu lịch sử trên toàn thế giới. Từ thuở sơ khai đến các thời kỳ như Nara, Heian, Kamakura… đến thời cận đại và hiện đại, nước Nhật luôn tỏ rõ bản lĩnh ngoan cường vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Trong bài viết sau đây, hãy cùng chúng tôi nhìn lại lịch sử Nhật Bản đã biến chuyển thế nào qua các thời kỳ nhé.

Lịch sử Nhật Bản thời kỳ sơ khai (đến năm 710 sau CN)

Theo ghi chép từ các cuốn Cổ sự ký của Nhật Bản, Thiên hoàng đầu tiên của nước này mang dòng dõi của nữ thần Mặt Trời. Thiên hoàng Jimmu lên ngôi vào năm 660 trước CN. Tiếp theo đó vào giai đoạn 13000 – 300 trước CN là thời Jomon. Trong thời kỳ này, đồ gốm được đặc trưng bởi những hoa văn xoắn thừng. Những bộ lạc nhỏ được hình thành và cư dân chủ yếu sống bằng nghề đánh cá, săn bắt, hái lượm.

Thời kỳ Yayoi kéo dài từ năm 300 trước CN – 300 sau CN. Lúc này nước Nhật đã dần hình thành phân cấp xã hội. Người cai trị Nhật Bản thời bấy giờ là nữ hoàng Himiko. Đây cũng là giai đoạn mà nghề trồng lúa phát triển tuy nhiên đất đai vẫn do các địa chủ nắm giữ. Sang tới thời Kofun từ năm 300 đến 710, nước Nhật được chia thành các bộ lạc.

Từ giữa thế kỷ IV đến giữa thế kỷ VI, thị tộc Yamato đã thống nhất các thị tộc lại với nhau. Chữ Hán cũng bắt đầu được du nhập sang Nhật Bản, cùng với Phật giáo, Nho giáo và Lão giáo. Vào năm 593, Thái tử Shotoku lên làm nhiếp chính, lấy hiệu Taika. Năm 645 Thiên hoàng Kotoku giành lại quyền lực do dòng họ Soga đã bị tiêu diệt hoàn toàn. Một cuộc Đại hóa cải tân đã được tiến hành.

Lịch sử Nhật Bản thời Nara (từ năm 710 đến 794)

Đây là thời kỳ đầu tiên mà Thiên hoàng định đô và khởi công xây dựng kinh đô Nara vào năm 710. Cổ sự ký (Kojiki) bằng tiếng Nhật được viết năm 712. Tiếp theo vào năm 718 Nhật Bản thư kỉ (Nihonshoki) bằng Hán văn đã được viết nên. Một tuyển tập thơ ca bằng chữ Nhật với 4500 bài đã được biên soạn. Đến năm 784 thì Thiên hoàng dời kinh đô sang Nagaoka.

Lịch sử Nhật Bản thời Heian (từ năm 794 đến 1192)

Thời Heian là thời đại của quý tộc và công gia. Dòng họ Fujiwara dần dần nắm giữ quyền lực. Nhật Bản tiếp thu một cách có chọn lọc những tinh hoa nghệ thuật và tư tưởng Trung Hoa. Đây cũng là thời kỳ mà nền văn học Nhật Bản đạt được bước tiến vượt bậc nhờ sự phát triển của chữ viết Kana. Kinh đô Nhật Bản được chuyển về Heian vào năm 794.

Dòng họ Fujiwara phải từ bỏ quyền lực về tay Thiên hoàng Go-Sanjo khi ông lên ngôi vào năm 1068. Năm 1156 Taira Kiyomori lên lãnh đạo toàn nước Nhật, chấm dứt thời kỳ nắm giữ quyền lực của các Thiên hoàng Insei từ năm 1086. Năm 1159 hai dòng họ quân sự Minamoto và Taira có sự tranh đấu quyền lực. Cuối cùng Taira Kiyomori lên nắm quyền lãnh đạo cả nước từ năm 1168 đến 1178.  Tuy nhiên sau cái chết của Kiyomori thì dòng họ Minamoto lại chiến thắng và giành quyền lực vào năm 1185.

Lịch sử Nhật Bản thời Kamakura (từ năm 1192 đến 1333)

Vào năm 1192, Yorimoto xưng Shogun (tướng quân), mở đầu chế độ Mạc phủ. Sau cái chết của Yorimoto, Hojo Tokimawa là bố vợ Yorimoto lên nắm quyền. Đến năm 1219 dòng dõi Minamoto bị tiêu diệt. Năm 1221 dòng họ Hojo bị tấn công bởi Thiên hoàng Gotoba nhưng cuộc tấn công thất bại. Nhờ chiếm được lòng tin của những người nắm quyền lực tối cao mà họ Hojo được trọng vọng và vào năm 1333 thì thực sự nắm quyền cai trị Nhật Bản.

Lịch sử Nhật Bản thời Muromachi (từ năm 1333 đến 1603)

Năm 1338, Thiên hoàng Go-Daigo lên nắm quyền ở vùng phía nam Kyoto, gọi là Thiên hoàng Nam triều. Còn Thiên hoàng Misuaki được phong làm Thiên hoàng Bắc triều. Năm 1392, Thiên hoàng Nam triều thoái vị và toàn bộ quyền lực về tay Thiên hoàng Bắc triều. Từ năm 1467 đến năm 1573, cả nước Nhật rơi vào thời kỳ Chiến quốc (Sengoku). Đến năm 1590 thì đất nước được thống nhất bởi Hideyoshi.

Lịch sử Nhật Bản thời Edo (từ năm 1603 đến 1868)

Nhật Bản thời Edo có nét tương tự với thời kỳ Phục Hưng ở châu Âu với những tầng lớp nổi bật là thị dân và thương gia. Năm 1600 Tokugawa Ieyasu xưng Shogun và thành lập nên Mạc phủ. Đến năm 1615 thì thành Osaka bị Ieyasu chiếm hoàn toàn. Đồng thời thị tộc Toyotomi cũng bị tuyệt diệt. Suốt thời Edo nhân dân Nhật Bản được sống trong nền hòa bình, thịnh vượng.

Lịch sử Nhật Bản thời cận đại và hiện đại

Thiên hoàng Meiji lên ngôi vào năm 1867 và kinh đô mới được dời về Edo, được gọi là Tokyo. Năm 1895 Nhật Bản đánh bại Trung Quốc trong cuộc chiến Trung – Nhật. Năm 1905, Nhật Bản chiến thắng Nga. Từ đó trở thành cường quốc và mở thời kỳ lên ngôi của chủ nghĩa quân phiệt, kéo dài từ năm 1912 đến 1945.

Tuy nhiên Nhật Bản đã phải đầu hàng sau khi quân đội Mỹ thả hai quả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki năm 1945. Sau đó từ cả nước Nhật bị Mỹ chiếm đóng từ năm 1945 đến 1952. Sự thành lập của lực lượng Phòng vệ Nhật Bản vào năm 1954 đã giúp nước Nhật hồi phục thần kỳ. Các triều đại Thiên hoàng vẫn được duy trì từ năm 1868 đến nay.

Xem thêm: Tình hình Nhật Bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới

Như vậy có thể thấy, Nhật Bản là đất nước có bề dày lịch sử vô cùng phong phú. Sự biến chuyển của lịch sử Nhật Bản qua các thời kỳ đã góp phần hun đúc cho những người dân Nhật Bản ý chí kiên cường, vượt lên mọi khó khăn, nghịch cảnh để trở thành một cường quốc kinh tế lớn như hiện nay.